Huu Nghia

Thực phẩm chức năng thường đước dùng để bổ sung thêm nhiều loại chất dinh dưỡng quan trọng như vitamin, khoáng chất, chất sơ, chất béo lành mạnh. Thế nhưng tình trạng quảng cáo láo, sai sự thật ngày càng nhiều, đặc biệt có sự tham gia của những người nổi tiếng.Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho hay: hiện nay việc các cá nhân kinh doanh thực phẩm, trong đó có thực phẩm bảo vệ sức khỏe vì lợi nhuận đã bất chấp quảng cáo sai sự thật, gây ảnh hưởng đến quyền lợi người tiêu dùng, gây bức xúc trong dư luận xã hội.

Vậy khi quảng cáo các loại thực phẩm chức năng mà vi phạm các quy định của pháp luật sẽ bị xử lý ra sao? Mức phạt như thế nào? Mời quí vị cùng tìm hiểu…

Thực phẩm chức năng là gì?

Theo quy định tại điểm a, khoản 3 điều 1 Thông tư số 09/2015/TT-BYT thì thực phẩm chức năng là sản phẩm, hàng hoá đặc biệt thuộc lĩnh vực quản lý của bộ y tế trên lãnh thổ Việt Nam, là một loại thực phẩm, phụ gia thực phẩm để bổ sung vào chế độ ăn uống để cải thiện sức khoẻ, đồng thời làm giảm nguy cơ gặp các vấn đề về sức khoẻ và ngăn ngừa các bệnh.

Con người thông qua những thực phẩm chức năng này để có thể bổ sung thêm các dưỡng chất vào trong cơ thể để cân bằng sức khoẻ hơn, bổ sung những chất như vitamin, canxi, protein, các chất béo có lợi…

Thực phẩm chức năng được chia ra thành các loại như:

• Thực phẩm chức năng bổ sung vitamin : Ví dụ: Vitamin A, Vitamin B, Vitamin C,…
• Thực phẩm chức năng bổ sung khoáng chất: Khoáng chất là các yếu tố hoá học khá là quan trọng với con người, nhưng cơ thể con người không thể tự sản xuất ra được như kẽm, canxi, sắt, kali,magie…
• Thực phẩm chức năng bổ sung protein và axit amin ;
• Thực phẩm chức năng bổ sung axit béo có lợi ;
• Thực phẩm chức năng bổ sung lợi khuẩn probiotic ;
• Thực phẩm chức năng bổ sung cho người tập luyện thể thao ;
• Thực phẩm chức năng chiết xuất, cô đặc từ thiên nhiên ;
  

  Thực phẩm chức năng có được phép quảng cáo không?

  Theo quy định tại khoản 1 điều 2 luật quảng cáo 2012 thì quảng cáo là việc sử dụng các phương tiện nhằm giới thiệu đến công chúng sản phẩm , hàng hoá , dịch vụ có mục đích sinh lợi, sản phẩm, dịch vụ không có mục đích sinh lợi, tổ chức, cá nhân kinh doanh sản phẩm , hàng hoá, dịch vụ, được giới thiệu , trừ tin thời sự; chính sách xã hội; thông tin cá nhân.

  Vậy bản chất của thực phẩm chức năng cũng là một loại sản phẩm hàng hoá để có thể giới thiệu, phân phối đến người tiêu dùng khi đã hoàn tất các thủ tục công bố sản phẩm ra thị trường và hoàn toàn có thể thực hiện việc quảng cáo theo đứng trình tự quy định của thông tư số 09 năm 2015 thông tư của bộ y tế.

  Điều kiện để thực hiện thủ tục quảng cáo thực phẩm chức năng

  Trước đây, trong quy định tại thông tư số 09/2015/TT-BYT có quy định việc quảng cáo thực phẩm  chức năng phải đáp ứng đủ điều kiện xác nhận nội dung quảng cáo thực phẩm theo quy định tại điều 7 của thông tư số 09/2015/TT-BYT, và thẩm quyền xác nhận nội dung quảng cáo sẽ do cục an toàn thực phẩm cấp giấy xác nhận nội dung quảng cáo thực phẩm chức năng theo điểm b khoản 1 điều 12 của thông tư 09/2015/TT/BYT.

  Tuy nhiên, hiện tại 2 điều khoản này đã bị bãi bỏ theo danh mục văn bản quy phạm pháp luật bãi bỏ một phần tại thông tư số 25/2018/TT-BYT nên theo quan điểm của bản thân để quảng cáo thực phẩm chức năng cần đáp ứng những nội dung như sau :

  • Phải đảm bảo đúng các quy định của pháp luật về quảng cáo, không làm tiết lộ bí mật nhà nước, gây nguy hại đến độc lập, chủ quyền quốc gia, an ninh quốc phòng của đất nước
  • Thực phẩm chức năng khi đưa vào quảng cáo không được trái thẩm mỹ, trái với truyền thống lịch sử, văn hoá, đạo đức, thuần phong mỹ tục Việt Nam;
  • Nội dung quảng cáo khônng làm ảnh hưởng đến mỹ quan đô thị , trật tự an toàn xã hội;
  • Việc quảng cáo thực phẩm chức năng không được gây ảnh hưởng xấu  đến sự tôn nghiêm với Quốc kỳ, Quốc huy, Quốc ca, Đảng kỳ, anh hùng dân tộc, danh nhân văn hoá, lãnh tự, lãnh đạo Đảng , Nhà nước.
  • Quảng cáo thực phẩm chức năng không được mang tính chất kỳ thị, phân biệt chủng tộc, xâm phạm tự do tín ngưỡng, tôn giáo, định kiến về giới, về người khuyết tật;
  • Quảng cáo thực phẩm chức năng không được xúc phạm uy tín, danh dự, nhân phẩm của tổ chức , cá nhân.
  • Quảng cáo thực phẩm chức năng không được sử dụng hình ảnh , lời nói, chữ viết của cá nhân, tổ chức khác khi chưa được sự đồng ý của họ, trừ trường hợp pháp luật cho phép ;
  • Quảng cáo thực phẩm chức năng phải đúng sự thật không được gây nhầm lẫn về khả năng kinh doanh, khả năng cung cấp sản phẩm, hàng hoá của tổ chức cá nhân kinh doanh sản phẩm;
  • Quảng cáo thực phẩm chức năng không được sử dụng phương pháp so sánh trực tiếp về giá cả , chất lượng, hiệu quả sử dụng sản phẩm, hàng hoá ;
  • Quảng cáo thực phẩm chức năng không được sử dụng các từ ngữ trong nội dung như:”nhất, duy nhất, tốt nhất, số một hoặc từ ngữ có ý nghĩa tương tự mà không có tài liệu hợp pháp chứng minh ;
  • Quảng cáo thực phẩm chức năng không được sử dụng nội dung cạnh tranh không lành mạnh theo quy định;
  • Quảng cáo thực phẩm chức năng không được xâm phạm về quyền sở hữu trí tuệ của cá nhân, tổ chức khác;
  • Quảng cáo thực phẩm chức năng không được tạo cho trẻ em có những suy nghĩ, lời nói, hành động trái với đạo đức, thuần phong mỹ tục, gây ảnh hưởng xấu đến sức khoẻ, an toàn cho sự phát triển bình thường của trẻ em
    • Nếu vi phạm các quy định về quảng cáo thực phẩm chức năng do thực hiện hành vi quảng cáo thựuc phẩm bảo vệ sự khoẻ mà không có hoặc ghi không đúng hoặc không đọc rõ hoặc trong quảng cáo khuyến cáo không thể hiện nội dung:” Thực phẩm này không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh sẽ bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000.
    • Nếu vi phạm các quy định về quảng cáo thực phẩm chức năng do thực hiện hành vi quảng cáo thực phẩm chức  năng thiếu một trong các nội dung bắt buộc phải có như :” tên thực phẩm chức năng, khuyến cáo về nguy cơ của thực phẩm chức năng, nội dung cảnh báo đối tượng không được sử dụng thực phẩm chức năng theo một trong số các tài liệu quy định đối với thực phẩm chức năng, thiếu tên và địa chỉ của tổ chức , cá nhân chịu trách nhiệm đưa sản phẩm ra thị trường ” thì bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng.
    • Nếu vi phạm quy định về quảng cáo thực phẩm chức năng do thực hiện hành vi quảng cáo thực phẩm chức năng gây hiểu lầm có người tiêu dùng là nó có tác dụng như thuốc chữa bệnh sẽ bị phạt tiền từ 20.000.000 đến 30.000.000 đồng và ngoài việc bị phạt tiền với 3 mức phạt nêu trên thì cá nhân, tổ chức thực hiện hành vi này còn bị áp dụng hình phạt bổ sung kèm theo hình phạt tiền đó là sẽ bị tước quyền sử dụng Giấy tiếp nhận đăng ký bản công bố sản phẩm từ 03 tháng đến 03 tháng; tước quyền sử dụng Giấy xác nhận nội dung quảng cáo từ 20 tháng đến 24 tháng trong vòng 06 tháng nếu thực hiện hành vi vi phạm này từ 2 lần trở lên nếu có và buộc áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả là phải cải chính thông tin gây hiểu lầm đó, tháo dỡ; tháo gỡ; sản phẩm quảng cáo hoặc thu hồi sản phẩm in , tạp chí in quảng cáo đối với thực phẩm chức năng được quảng cáo sai quy định .Bên cạnh đó, việc quảng cáo thực phẩm chức năng không được mang tính chất ép buộc bất kỳ một cơ quan tổ chức nào thực hiện và không được treo, đặt, dán, vẽ sản phẩm thực phẩm chức năng để quảng cáo trên cột điện, trụ điện, cột tín hiệu giao thông, cây xanh nơi công cộng.
      

      Lưu ý

      Khi quảng cáo thực phẩm chức năng thì tiếng nói, chữ viết, hình ảnh dùng trong quảng cáo thực phẩm chức năng phải đảm bảo ngắn gọn, thông dụng, đúng quy định , cỡ chữ nhỏ nhất trong nội dung quảng cáo phải đảm bảo tỷ lệ đủ lớn để có thể đọc được trong điều kiện bình thường và không được nhỏ hơn tỷ lệ 12 của cỡ chữ Times new Roman hoặc Vntime trên khổ a4.

      Nội dung được thể hiện khi quảng cáo thực phẩm chức năng bắt buộc phải có nội dung được thể hiện bằng chữ tiếng Việt trừ trường hợp nhãn hiệu hàng hoá, khẩu hiệu, thương hiệu, tên riêng bằng tiếng nước ngoài hoặc các từ ngữ đã được quốc tế hoá không thể thay thế được bằng tiếng việt (Ví dụ: Colagen.) hoặc sách báo , trang thông tin điện tử và các ấn phẩm được phép xuất bản bằng tiếng dân tộc thiểu sổ Việt Nam, tiếng nước ngoài, chương trình phát thanh, truyền hình bằng tiếng dân tộc thiểu số Việt Nam, tiếng nước ngoài, hoặc khi quảng cáo thực phẩm chức năng mà phải dùng cả tiếng Việt và tiếng nước ngoài trong một sản phẩm thì khổ chữ nước ngoài không được quá ba phần tư khổ chữ tiếng Việt và phải đặt dưới chữ tiếng Việt đó, còn khi phát thanh trên truyền hình hoặc các phương tiện nghe nhìn thì cũng phải đọc tiếng việt trước tiếng nước ngoài.

      Mức xử phạt khi vi phạm quy định về quảng cáo thực phẩm chức năng hiện nay ?

      Khi cá nhân, tổ chức có hành vi vi phạm pháp luật về quảng cáo thực phẩm chức năng sẽ bị xử lý nghiêm khắc trước cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

      Về xử phạt hành chính

    • Điều 52 Nghị định 38/2021/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hoá và quảng cáo, Điểm a,b khoản 15 điều 4; điểm Nghị định 129/2021/NĐ-CP.1. Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau:a) Sử dụng danh nghĩa các cơ quan nhà nước, cơ sở y tế, thầy thuốc, nhân viên y tế trong quảng cáo thực phẩm;b) Sử dụng tài liệu dành cho cán bộ cơ quan nhà nước, cán bộ y tế để quảng cáo cho cộng đồng.

      2. Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau:

      a) Quảng cáo thực phẩm không có Giấy Tiếp nhận bản công bố hợp quy hoặc Giấy Xác nhận công bố phù hợp quy định an toàn thực phẩm;

      b) Quảng cáo thực phẩm nhưng không có Giấy Xác nhận nội dung quảng cáo theo quy định;

      c) Quảng cáo thực phẩm không đúng với nội dung quảng cáo đã đăng ký, được cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác nhận;

      d) Quảng cáo thức ăn dùng cho trẻ nhỏ trên 6 tháng tuổi, sữa dành cho trẻ từ 24 tháng tuổi không theo quy định;

      đ) Quảng cáo thực phẩm có kèm quảng cáo bình vú với đầu vú nhân tạo và núm vú giả dưới mọi hình thức.

      3. Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau:

      a) Quảng cáo thực phẩm sai sự thật, gây nhầm lẫn đối với người tiêu dùng, quảng cáo thực phẩm có công hiệu thay thế thuốc chữa bệnh dưới mọi hình thức;

      b) Quảng cáo thức ăn dùng cho trẻ nhỏ dưới 6 tháng tuổi, sữa dành cho trẻ dưới 24 tháng tuổi;

      c) Quảng cáo sản phẩm dinh dưỡng dùng cho trẻ nhỏ có tác dụng bằng hoặc tốt hơn so với sữa mẹ;

      d) Tổ chức hội chợ, hội thảo, hội nghị, triển lãm có phát tán các sản phẩm in, ghi âm, ghi hình, thiết bị lưu chứa dữ liệu giới thiệu sản phẩm thực phẩm phụ gia thực phẩm, chất hỗ trợ chế biến thực phẩm không được thẩm định hoặc không đúng với nội dung đã được cơ quan có thẩm quyền thẩm định theo quy định.

      4. Hình thức xử phạt bổ sung:

      Tước quyền sử dụng Giấy Xác nhận nội dung quảng cáo từ 03 tháng đến 06 tháng đối với hành vi tái phạm hoặc vi phạm nhiều lần quy định tại các Điểm c, d và đ Khoản 2 Điều này.

      5. Biện pháp khắc phục hậu quả:

      a) Buộc đính chính trên các phương tiện thông tin đại chúng đối với hành vi vi phạm về quảng cáo đối với hành vi quy định tại Điểm c, Khoản 2, Điểm a, c Khoản 3 Điều này;

      b) Buộc thu hồi, tiêu hủy tang vật vi phạm là tờ rơi, tờ gấp, ấn phẩm đã phát tán, còn tồn chưa phát tán;

      c) Buộc thực hiện theo đúng quy định của pháp luật đối với hành vi quy định tại Khoản 1 và Khoản 2 Điều này.

       Về trách nhiệm hình sự

    • Nếu cá nhân, tổ chức thực hiện hành vi vi phạm pháp luật về quảng cáo đối với thực phẩm chức năng đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này rồi hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xoá án tích mà còn tiếp tục vi phạm có thể sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội quảng cáo gian dối theo quy định tại điều 197 bộ luật hình sự 2015.
    • Và hình phạt cho tội này nhẹ thì sẽ bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 (phạt tiền có án tích) hoặc nặng sẽ bị phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm. Và còn có thể bị phạt thêm tiền từ 5.000.000 đồng đến 50.000.000, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

  XEM THÊM :

• Bị xử phạt thế nào nếu quảng cáo gian dối?
• Các hành vi cấm trong hoạt động quảng cáo
• Hà Nội: xử phạt xe buýt 2 tầng dán quảng cáo trái phép